En iyi otomatik vites hangisi?

Otomatik Vites

Şanzıman türü elbette araç seçiminde çok önemli bir kriter. Araçlarda şanzıman olarak eskiden sadece otomatik ve manuel olmak üzere sadece iki çeşit bulunurdu. Gelişen teknoloji ile birlikte şanzıman türleri de artık eskisinden çok farklı. DCT, CVT, DSG, otomatikleştirilmiş manuel gibi değişik türlerde ve isimlerde sistemler araçlarda yer almakta. Peki bu kısaltmalar ve isimlendirmeler ne anlama geliyor? Kısaca detaylarını, teknolojilerini  ve hangi araçlarda hangi tip şanzıman türünün kullanıldığını anlatmaya çalışacağız.

1. Manuel

Basitçe vites kolu yardımıyla sürücünün vitesi seçtiği şanzıman türüdür. Sürücü vites değişimi için, dişli sistemini ayak pedalıyla (debriyaj) motordan ayırır ve değişimin vites koluyla yapılmasının ardından tekrar dişli sistemini motora bağlanmasını sağlar. Değişimin kontrolü tamamen sürücüye bağlıdır.

2. Klasik Otomatik

Tork konvertörü, vites dişlisi ve kavrama bantlarından oluşur. Debriyajın görevini tork konvertörü üstlenir, ve hidrolik mekanizmasının direncinden faydalanarak günümüzde ECU (elektronik kontrol unitesi) yardımıyla vites değişiminin zamanını belirler. Hidrolik aktüatörlerin ve tork konvertörün varlığından dolayı verimi manuele göre daha düşüktür.

3. Otomatikleştirilmiş Manuel - Yarı Otomatik Manuel

Vites değişiminin yine vites kolu yardımıyla yapıldığı ancak debriyaj sisteminin yerini pnömatik sistemler ve elektronik sensörlerin yer aldığı şanzıman türüdür. Çoğu sistemde sürücü vites değişimini kendi yapmaya veya elektronik sistemlerin yapmasına karar verebilmektedir.
Burada bahsedilmesi gereken önemli bir detay da sistemde tork konvertörünün bulunmamasıdır. Son zamanlarda sürücüye vites değişimi imkanı da veren tüm otomatik şanzımanlar bu kategoriye dahil edilse de tork konvertörü olduğu sürece o şanzıman türünün klasik tür olarak değerlendirmekte fayda var.
Örnekleri: Opel Easytronic, BMW Steptronic, toyota MMT

4. CVT (Continuously Variable Transmission - Sürekli Değişken Şanzıman)

Klasik dişli sistemi yerine kayış-kasnak mekanizması kullanarak sürekli bir değişim elde eden şanzıman türüdür. Kayış-kasnak sistemi nedeniyle vites oranı diye birşey bulunmaz ve değişim sürekli gerçekleşir.
Örnek: Toyota CVT
 
5. DCT veya DSG ( Double Clutch Transmission - Çift kavramalı Şanzıman)

İç ve dış olmak üzere iki farklı dişli sisteminin bulunduğu şanzıman türüdür. İçteki şaft tek numaraları vitesleri kontrol ederken dıştaki çift numaralı vitesleri bulundurur. Vites değişimi karmaşık elektronik kontrol algoritmalarıyla yönetilirken, vites geçişleri sırasında bir şaft gücü alırken diğeri vites değişimine bu algoritmalar yardımıyla hazırlanır. Bu sayede hızlı, sarsıntısız ve verimli bir şanzıman elde edilmiş olur. Aşağıda, ZF'in Dual Clutch Transmission için hazırlamış olduğu videoyu izleyebilirsiniz.
Örnekleri: Volkswagen DSG, Ford Powershift